Allt frá árinu 1994 hef ég legið reglulega inni á geðdeild LSP, nánar tiltekið 32C. Þá greindist ég með innlægt þunglyndi sem tekur sig upp aftur og aftur. Það má segja að meðaltali hafi ég legið inni tvisvar á ári eða þar um bil. Ég hef því haft tækifæri til að bera saman starf geðdeildarinnar yfir öll þessi ár.
Þegar ég lá fyrst inni, febrúar til apríl árið 1994, var sjúkraþjálfun starfandi niðri og iðjuþjálfun. Þá var gert ágætt plan fyrir sjúklingana á deildinni og fór ég niður á hverjum degi, ýmist í sjúkraþjálfun eða iðjuþjálfun.
Í sjúkraþjálfuninni var boðið upp á göngubretti og hjól ásamt nokkrum tækjum. Einnig var boðið upp á leikfimitíma sem voru með ýmsu móti. Í iðjuþjálfuninni máluðum við á slæður, fléttuðum körfur og gerðum ýmislegt fallegt sem styrkti sjálfsvitund okkar og jók okkur sjálfstraust. Allt þetta, hreyfingin og athafnirnar sem við gerðum daglega, jók bata okkar verulega. Ég fékk líka tíma hjá sálfræðingi og almennt var vel um mig hugsað á deildinni. Á hverjum morgni voru morgunfundir þar sem við söfnuðumst saman og fórum yfir daginn með lækni og hjúkrunarfræðingi.
Einhvern tíma á þessum áratugi var síðan sjúkraþjálfunin og iðjuþjálfunin lagðar niður vegna sparnaðar og tekin var upp svokölluð deildariðja á deildum þar sem málað var á gifs. Í dag er það eina afþreyingin sem býðst á deildinni og oftar en ekki liggur sú vinna niðri vegna fjarveru/veikinda starfsmanneskju. Ekki er um skipulagðar gönguferðir eða nokkra aðra hreyfingu um að ræða nema sjúklingur sæki það sérstaklega. Og það ætti að vera öllum ljóst að sjúklingur í djúpu þunglyndi sækir ekki sérstaklega að fara í gönguferðir með starfsfólki. Það þarf að örva sjúklingana til að fara og hafa reglubundna hreyfingu á dagskrá. Það er vísindalega sannað að hreyfing bætir geðheilsu og hefur sérstaklega góð áhrif á þunglyndi. Það, að liggja inni á geðdeild og fitna og stirðna vegna ónógrar hreyfingar er ekki að bæta sjálfsmatið fyrir nú utan að dagsbirtan hefur, eins og allir vita, ótrúlega góð áhrif á þunglyndi.
Ég lá þarna inni á deildinni um daginn í vikutíma vegna geðlægðar og get fullyrt að ef ég hefði ekki haft prjónana mína, hefði ég orðið ennþá þunglyndari eftir dvölina þar, aðallega vegna aðgerðaleysis. Ekki var um að ræða neina skipulagða viðtalstíma nema við lækninn á morgnana, þá daga sem hann/hún mætti. Ég man eftir einni kyrrðarstund með presti og einum slökunartíma með hjúkrunarfræðingi. Það fór svo alveg eftir því hvaða starfsfólk var á vakt, við hvern maður gæti talað.
Landsspítalinn hefur þá reglu að hafa tvær heitar máltíðir á dag sem er auðvitað fáránlega mikil fæða fyrir sjúklinga sem hreyfa sig ekki neitt. Svo eru auðvitað kaffitímar og fleira inn á milli. Hápunktar dagsins eru þessir matartímar og svo heimsóknir þær sem maður fær kannski, ef maður er heppinn. Það segir sig sjálft að svona mikill matur og lítil hreyfing bætir ekki geð sjúklinga, þvert á móti.
Ég er algjörlega meðvituð um að spara þarf í heilbrigðiskerfinu en er verið að spara þarna? Hversu mikill sparnaður er að því að fólki sé hleypt heim, ekki alveg nógu góðu, ekki með neina eftirmeðferð og algjörlega upp á sjálft sig komið? Ég útskrifaðist viku eftir innlögn, var ekki orðin nógu heilbrigð en nægilega mikið í bata til að fara af deildinni. Mér var lofað að ég fengi sálfræðihjálp sem ég er búin að vera að biðja um síðan í fyrra…..síðan er liðinn tæpur hálfur mánuður og enginn sálfræðingur búinn að hafa samband. Ég hringdi fyrir helgi og var tjáð að búið væri að leggja inn beiðni sem tæki svo tíma að fara yfir.
Ég lagðist inn á þessa deild þrisvar sinnum síðasta vetur. Í öll skiptin fór ég heim, án eftirmeðferðar og án þess að vera orðin nægilega góð. Geðdeildin er neyðarúrræði en væri ekki æskilegra að sjúklingar fengju eftirfylgd við sitt hæfi, heldur en að leggjast inn hvað eftir annað? Myndi ekki innlögnum fækka ef boðið væri upp á prógramm fyrir hvern og einn sjúkling sem samanstæði af líkamlegri hreyfingu og andlegum stuðningi? Ég er alveg viss um að það væri sparnaður til lengri tíma litið.
Ég var á Reykjalundi í vor í sjö vikur og get svo sannarlega hrósað starfsseminni þar. Þar fékk ég þá endurhæfingu sem ég þurfti svo sárlega á að halda og hún dugði mér í allt sumar og þangað til núna þegar ég lagðist inn vegna skyndilegrar geðlægðar. Ég er útskrifuð af spítalanum en er hálfhrædd um að ekki verði langt þangað til ég þarf á honum að halda aftur ef miða má við veturinn í fyrra, nema ég fái sálfræðilegan stuðning til að halda mér uppi í vetur. Ég hugsa að það verði ódýrara fyrir LSP að veita mér reglulega sálfræðiþjónustu en að taka við mér aftur og aftur. Á sama hátt tel ég að það borgi sig að endurhæfa sjúklingana inni á deildinni í stað þess að geyma þá þar bara. Ég kynntist ungri stúlku þarna inni sem var útskrifuð gegn vilja hennar og send heim….bara til að fara í það sama aftur og hún var í. Einhver ástæða var fyrir því að hún kom inn og hefði ekki verið sjálfsagt að endurhæfa hana og aðstoða í erfiðleikum hennar, frekar en að henda henni heim með engar lausnir?
Ég sé fyrir mér að hverjum sjúklingi væri boðið upp á einstaklingsprógramm sem væri þó vissulega minna í sniðum en Reykjalundarprógrammið. Ég gæti alveg hugsað mér að boðið væri upp á viðtalsmeðferðir eftir þörfum sjúklinganna og ekki væri talað niður til þeirra á deildinni eins og því miður viðgengst í dag. Ég er alveg viss um að með þessum aðferðum væri hægt að minnka lyfjakostnaðinn og fækka innlögnum. Einnig þarf að fara yfir starfsmannaúrvalið og kanna hverjir eru ákjósanlegir að vinna með fólki og hverjir ekki. Og það fer alls ekki eftir menntun viðkomandi hvort hann/hún er hæfur til að vinna með fólki eða ekki. Það hlýtur að vera hægt að bæta geðheilbrigði landsmanna öðruvísi en með miklum tilkostnaði.
Adda Guðrún Sigurjónsdóttir
Leikskólakennari
