Skip to main content
Fréttir

Nýtir kosti maníunnar.

By janúar 16, 2014No Comments

Nýtir kosti maníunnar

Jóhann Valbjörn datt út af vinnumarkaði en náði fótfestu að nýju – Mikilvægt að leyna ekki veikindum – Hefði ekki fengið vinnu á Íslandi
Kristjana Guðbrandsdóttirkristjana@dv.is
17:28 › 9. janúar 2014
Jóhann hefur góða reynslu af því að vera opinskár um veikindi sín. Hann hefði ekki fengið vinnu á Íslandi, telur hann, en landaði góðri stöðu í Færeyjum þar sem hann nýtir kosti geðhvarfanna.
Fékk yfirmannsstöðu í Færeyjum Jóhann hefur góða reynslu af því að vera opinskár um veikindi sín. Hann hefði ekki fengið vinnu á Íslandi, telur hann, en landaði góðri stöðu í Færeyjum þar sem hann nýtir kosti geðhvarfanna.

Á síðustu dögum hefur DV fjallað um aðstæður geðsjúkra á vinnumarkaði og þá staðreynd að þeir upplifa ótta og minna starfsöryggi, fordóma og búa við lítið sjálfstraust. Sigursteinn Másson opnaði umræðuna og sagði frá erfiðri reynslu sinni af uppsögn á Stöð 2 vegna veikinda og nú fylgja fleiri í kjölfarið til að varpa ljósi á umræðuna.
Jóhann Valbjörn Long Ólafsson er yfirmaður í póstþjónustunni í Færeyjum. Hann veiktist af geðhvörfum fyrir áratug og flæmdist af vinnumarkaði vegna veikinda sinna og hefur góða reynslu af því að vera opinskár um stöðu sína. Í dag nýtir hann kosti veikindanna og varast gallana og segir marga þætti í geðhvörfum til framdráttar í viðskiptum.

Mikill fórnarkostnaður

Kostnaður vegna elli og örorkulífeyris var yfir 40 miljarðar fyrir árið
2011.Ef 25 ára gamall einstaklingur fer á örorku og nær meðalaldri er kostnaður TR og lífeyrissjóðanna yfir 40 miljónir. Rúmlega helmingur þeirra sem fara á örorku er vegna geðrænna kvilla eða stoðkerfisvandamála. Margir sem eiga við stoðkerfisvandmál fást einnig við geðræn vandkvæði.

Fékk leyfi til að vera veikur

„Ég hef alltaf verið ör en glímdi ekki við nokkur veikindi af geðrænu tagi fyrr en í kringum 2003–2004. Þá fór ég að veikjast. Á þessum tíma bjó ég í Kanada og sótti mér læknisaðstoð. Upphafið var brösugt, ég fékk þunglyndislyf sem er alls ekki gott fyrir maníusjúklinga og á sama tíma missti ég tök á áfengisneyslu minni. Það var lán í óláni að ég skyldi á þessum tíma vinna hjá mjög góðu fyrirtæki þar sem vel var hugað að starfsmannamálum. Ég fékk leyfi til að vera veikur og veit að trúnaðarlæknirinn ræddi við geðlækni minn og fékk hjá honum nauðsynlegar upplýsingar. Ég var aldrei lagður inn á þessum tíma, þótt ég hafi oft verið ansi nálægt því. En umfram allt fékk ég ráðrúm til að vinna í mínum málum. Að veikjast á þennan hátt er erfitt því maður áttar sig alls ekki á því að maður sé að veikjast, sælan er slík. Það má líkja þessu við bilun í stýrikerfi tölvu.“

„„Ég ímynda mér að ég hefði ekki fengið vinnu á Íslandi á veikindatímabili mínu.““

Með gardínur í vinnunni

Jóhann fékk fæ fína vinnu í Lettlandi og hélt þangað. „Ég á enda konu þaðan og flyt út. Allt er að virka fínt nema hvað æxlismyndun í heila er farin að hafa veruleg áhrif á mig án þess þó að ég geri mér gerin fyrir því. Ég er síðan skorinn upp í febrúar 2009 og þá tekur við löng og ströng endurhæfing þar sem geðhvörfin koma fram aftur og þá sérstaklega þunglyndið. Sem kannski er ekkert óeðlilegt m.v. að stæður. Þau bitnuðu frekar á fjölskyldunni. Ég náði að vera með einhverjar gardínur í vinnunni en þegar heim var komið þurfti ég að draga frá.“
Afleiðingin var sú að Jóhann var lagður inn á geðspítala í Lettlandi í heilan mánuð. Hann telur að veikindin hafi verið erfiðari vegna feluleiksins.
„Ég endaði á geðspítala í Lettlandi í heilan mánuð eftir erfiðan heilauppskurð. Ég var á opinni deild og þetta var ekki eins hroðalegt og maður hélt. En ég var lengi veikur og lá hreinlega í rúminu í heil tvö ár,“ segir hann frá og lýsir árunum sem þeim verstu í sínu lífi.
Viðsnúningur á Íslandi
Jóhann flutti heim til Íslands, uppgefinn á sál og líkama. Fyrir tilviljun fékk hann veður af starfsemi Hugarafls, félagasamtaka sem berjast fyrir réttindum og betra lífi geðsjúkra. Kynnin urðu til þess að viðsnúningur varð á lífi hans.
„Ég gafst upp og fór til Íslands í júlí 2011, þá er ég andlega og móralskt búinn. Ég hafði keypt mér hús en missti það. Kom heim og flutti til mömmu. Þá sagði einhver mér frá Hugarafli og þeirri þjónustu sem þar er boðið upp á. Ég var þá byrjaður í MBA-námi í háskóla í Sviss og var að reyna að ná fótfestu. Ég var brotinn og leið ekki vel. Ég heimsótti Hugarafl og gladdist yfir móttökunum. Þar fékk ég aðstöðu til að læra og mætti þangað eins og ég væri að mæta til vinnu. Þar byrjaði ég að tala við fólk sem hafði sömu reynslu. Í Hugarafli eru allir jafnir, enginn að segja þér fyrir verkum eða tala niður til þín. Þarna komst ég í góðan gír og það má segja í gamni að ég hafi verið þarna með 40 aðstoðarmenn,“ segir hann um þá sem sóttu starfsemina.

Hefði ekki fengiðvinnu á Íslandi

Sjálfsvirðing Jóhanns dafnaði á nokkrum mánuðum og áður en hann vissi var hann farinn að líta í kringum sig eftir atvinnu. Hann nefnir að á Íslandi hafi ekki blasað við margir möguleikar. Staða á atvinnumarkaði var ekki blómleg. Leitin bar árangur og á þessu sama ári, 2011, flutti hann til Færeyja og tók við stöðu framkvæmdastjóra fraktdeildar póstsins í Færeyjum.
„Ég myndi ekki segja að ég hafi læknast, en ég veit hvað ég get, hvað ég get ekki, hvað ég má og hvað ég má ekki. Þetta er ferli sem maður þarf að ganga í gegnum hægt og rólega. Ég er búinn að þyngjast um 50 kíló síðan ég byrjaði á þessu lífi en funkera samt ágætlega. Ég þarf að passa mig þegar ég verð of ör, taka mér tíma. Passa svefninn, sem er miklu mikilvægara en maður heldur, og hafa einhvern til að ræða við. Þetta er ekkert leyndarmál hjá mér. Í Færeyjum þekkja mig margir, ég var hér oft vegna vinnu minnar fyrir Eimskip. Það fer svo mikil orka í að fela þetta.
Ég ímynda mér að ég hefði ekki fengið vinnu á Íslandi á veikindatímabili mínu. Til þess var staðan of slæm.“

Sigursteinn Másson opnaði umræðu um fordóma fyrir geðsjúkum á vinnumarkaði og þann ótta sem þeir búa við.
Opnaði umræðuna Sigursteinn Másson opnaði umræðu um fordóma fyrir geðsjúkum á vinnumarkaði og þann ótta sem þeir búa við.
Mynd: © DV ehf / Sigtryggur Ari

Manían nýtist í viðskiptum

Jóhann nýtir sér kosti maníunnar í starfi. „Það sem skiptir máli er að ég lít ekki á mig sem veikan, þótt að ég sé með þennan sjúkdóm.
Konan mín segir að ég geti komið heim og verið með allt á hornum mér en næsta dag sé ég allt öðruvísi. Þannig sér hún veikindin. Maður getur líka verið svakalega ör og nánast agressífur, maður þarf einhvern veginn að sætta sig við þetta, fá hjálp og finna jafnvægið. Ég nota líka kosti örleikans en leyfi honum ekki að brjóta sér alla leið upp á yfirborðið. Hún er góð í því að ná árangri í viðskiptum. Ég get verið einbeittur í því að ná árangri og áhugasamari en flestir aðrir um lausn vandamála. Ef ég fæ góða dellu, þá fer ég alla leið. Ég held að það sé mikilvægt fyrir fólk að nýta kostina við veikindin, þeir eru margir. Maður verður svo brothættur þegar maður veikist að kostirnir virðast fjarri, en þá má greina með tímanum og auknu sjálfstrausti. Ég veit ekki hvort mér hefði tekist það án þess að kynnast starfi Hugarafls.“